اثرپذیری بازرگان از جریان‌های عصری، در تفسیر قرآن

چکیده با گذر زمان و نمود مکاتب مادی­گرا در اروپا و به تَبَع آن ممالک اسلامی، تفسیر قرآن هم سمت و سوی جدیدی یافت به نحوی که مفسران از همین اندیشه­ها و تحولات عصر، در جهت تفسیر قرآن تأثیر پذیرفتند. این نظرات به مرور به ایران هم راه پیدا کرد. مهدی بازرگان از جمله مفسرانی است که این تأثیر را در تفسیر خود نشان داده است. به عبارتی بازرگان تا حد زیادی تفسیر خود را به نیازهای دوران و شبهه­های برآمده از مکاتب عصری چون: لیبرالیسم، داروینسیم و کمونیسم و مارکسیسم و اندیشه­ها و نظریات مطرح شده­ مدرنیته همچون دموکراسی اختصاص داده است. این نوشتار که به شیوه­ کتابخانه­ای و توصیفی و تحلیلی فراهم آمده به چگونگی اثر پذیری تفسیر بازرگان از جریان­های روز پرداخته و ثابت کرده است که وی در تفسیر قرآن از این اندیشه­ها متأثر بوده و توانسته با استناد به آیات قرآنی، برخی اصول و نظریات مطرح شده­ در مکاتب ماتریالیستی و نیز جریان­ها و تحولات عصر خود –در قالب رد یا نقد و در برخی موارد، تأیید آن­ها- پاسخ دهد.